‘eWhoring’. Het aantal meldingen van online nepprofielen nam de laatste jaren toe. Een relatief onbekende variant is ‘eWhoring’, waarbij personen zich voordoen als prostituee.
‘Elk profiel moet minimaal 1 SEXY of 1 ADULT foto hebben. In totaal heeft elk profiel minimaal drie foto’s nodig, hoe meer hoe beter. Het moet eruitzien als foto’s die jij en ik kunnen maken.’ Die tekst krijgt een 23-jarige student toegestuurd nadat hij bij IT-bedrijf Spice Up Web Services heeft geïnformeerd naar „online werkzaamheden”. NRC heeft de mailwisseling ingezien.
De student, die anoniem wil blijven, wil op reis en tijdens het reizen wat geld verdienen. Van een kennis krijgt hij de tip naar dat bedrijf te mailen. Uit de reeks instructies die volgt, is op te maken dat de „werkzaamheden” bestaan uit het maken van nepprofielen. Foto’s vind je op Google, staat in de mail, „dat is je allerbeste vriend”. Zwangere dames zijn „niet welkom” en de vrouwen op de foto’s moeten aantrekkelijk zijn, want „onaantrekkelijke dames zullen geen mannen aantrekken”. Voor elk profiel ontvangt de maker 1,10 euro. De student ziet af van de samenwerking.
Nepprofielen zijn op vrijwel alle platformen op internet te vinden en worden voor verschillende doeleinden gebruikt. Op flirtplatformen om te chatten tegen betaling, voor oplichting (iets verkopen en niet leveren) of voor het nog vrij onbekende internetfenomeen ‘eWhoring’ (online verkoop van gestolen naaktfoto’s). Vrijwel altijd worden nepprofielen samengesteld aan de hand van gestolen foto’s en weten de mensen op de foto’s daar niets vanaf. Totdat ze iemand tegenkomen die dacht met ze te chatten.
Het overkwam de 24-jarige psychologiestudent Stef, die niet met zijn achternaam in de media wil. Vorig jaar kwam op een festival een meisje enthousiast op hem af. „Hey, wij chatten veel op Tinder”, zei ze. Hij had geen idee wie ze was. Wat bleek: er bestond een Tinderprofiel vol foto’s van hem, waar hij niets van afwist. „Toen was ze wel teleurgesteld.”
Het was niet de eerste keer. „Er was een nepprofiel van mij op datingapp Badoo en iemand had mijn hele Instagram-account nagemaakt om meisjes berichtjes mee te sturen.” Hij rapporteerde alle accounts. Ze werden verwijderd, maar af en toe duikt er weer één op.
Gedragscode
Iets soortgelijks gebeurde een 24-jarige geneeskundestudente, die anoniem wil blijven. „Ik kreeg op Facebook opeens een berichtje van een man uit Australië. Hij dacht al een paar maanden met mij te chatten. Dat was dus iemand anders, die mijn foto’s gebruikte. Ik ben er nooit achter gekomen wie dat was.” Ze was destijds zestien jaar oud. Net als Stef rapporteerde ze het account. „En ik heb meteen alles op privé gezet. Het is best een naar idee dat iemand zich als mij voordeed.”
Online nepprofielen staan op de radar van de Autoriteit Consument en Markt (ACM). De toezichthouder stelde samen met een aantal bedrijven – veelal actief in ‘webdesign’ of ‘online dienstverlening’ – een gedragscode op over fictieve profielen op online flirtplatformen.
Spice Up Web Services, het bedrijf van de mailwisseling, is daar een van. Het bedrijf is gevestigd in Bulgarije en had ruim 1 miljoen euro omzet in 2019. De Nederlandse manager Ardi Donkervoort is betrokken bij zeven andere webbedrijven, waarvan vijf ook in Bulgarije en twee in Engeland gevestigd zijn. Volgens de ACM-code is het bedrijf een „studio” die nepprofielen aanlevert bij chatsites en zodoende meedoet aan „het tot stand brengen van flirt- en (erotische) chatmogelijkheden tussen consumenten en door operators beheerde fictieve profielen”. Donkervoort zegt daar „niets vanaf te weten” en wil verder geen vragen beantwoorden. Online profileert het bedrijf zich als specialist in web development.
In de code staat onder welke voorwaarden nepprofielen toegestaan zijn. Platformen moeten aangeven dat er nepprofielen worden gebruikt en operators, de personen achter de accounts, moeten eerlijk antwoorden als ernaar gevraagd wordt door consumenten. Volgens een woordvoerder van de ACM moet dat melden op een „in het oog springende manier”.
Dat gaat weleens fout – datingsite The Right Link, die ook in de code voorkomt, moest in 2019 9 miljoen euro betalen aan klanten voor foutief gebruik van nepprofielen. Chatten op betaalde sites kost ongeveer 1 euro per bericht.
Het aantal meldingen van nepprofielen bij meldpunt Helpwanted.nl is de afgelopen jaren gestegen. In 2015 werden 108 meldingen gemaakt van „misbruik op sociale media”, wat volgens Simone Belt van Helpwanted.nl vrijwel altijd over nepprofielen gaat. In 2018 waren er 161 meldingen, een stijging van 49 procent. De jaren daarna waren er nog forsere stijgingen, met 566 meldingen in 2020, maar dat kan volgens Belt ook komen door het „laagdrempelig meldingssysteem” dat toen werd ingevoerd. De ACM kreeg in 2020 „enkele tientallen” meldingen van nepprofielen, maar benadrukt dat niet alles wordt gemeld.
Ook als betrokkenen zich aan de voorwaarden van de ACM houden, zijn nepprofielen niet zonder meer legaal, zegt hoogleraar informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam Egbert Dommering. Spice Up Web Services haalt de foto’s – getuige de mailwisseling – van Google, zonder toestemming te vragen. „Foto’s zonder toestemming in een andere context plaatsen is in strijd met het portretrecht en schending van de privacy.”
Zowel Dommering als de ACM wijzen naar de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) als toezichthouder. Daar kan inderdaad melding worden gedaan, zegt een woordvoerder, en die meldingen kunnen aanleiding zijn voor een onderzoek. Tot op heden is er geen onderzoek afgerond. „En over lopende onderzoeken kunnen we niets zeggen.”
Naast erotisch chatten is een minder bekende toepassing van nepprofielen het zogenoemde ‘eWhoring’. Daarbij zijn makers in het bezit van een compleet pakket aan gestolen foto’s en video’s van een vrouw, waarmee ze een profiel op sociale media en chatsites kunnen aanmaken. In die pakketten zitten ook naaktbeelden, die de makers nadat ze online contact leggen met mannen – potentiële slachtoffers – proberen te verkopen. Daarbij doen ze alsof ze romantische of seksuele interesse hebben in de mannen, maar betaling willen voor de beelden omdat ze in geldnood zitten. Helpwanted.nl en de ACM zijn bekend met eWhoring vanwege meldingen hierover, maar hebben er geen specifieke cijfers van.
Op internet, en vooral op het darkweb, zijn legio fora met handleidingen voor het bedrijven van dit „vak”, of deze „kunst” zoals een gebruiker het beschrijft: „eWhoring is an art. Je kunt het niet meester worden, maar je kunt het wel leren.” Wat volgt is een reeks tips om die „kunst” uit te voeren. In het kort: „eWhoring is de kunst van doen alsof je een meisje bent dat haar lichaam verkoopt.”
De handleidingen gaan niet slechts over het maken van profielen, maar ook over social engineering, technieken om slachtoffers in te palmen. Uit een tutorial: „Regel nummer één is niet overdrijven. Zeg niet ‘Ik ben geil schatje xxxxxxx <3<3<3<3’. Meisjes zijn verlegen, vriendelijk. Je kunt de ‘praatstijl’ van een meisje dat je kent overnemen, leer hoe ze praten.”
Gestolen foto’s komen vaak van sociale media of seksueel getinte sites. Het overkwam de 27-jarige Jess Davies, die haar verhaal vertelt in de BBC-documentaire When Nudes are Stolen. Als 18-jarige poseerde ze als model weleens met ontbloot bovenlijf voor tijdschriften, die foto’s worden nu verkocht op internet. Op een sekssite vond ze ooit een nepprofiel van zichzelf met de tekst „who’s down for a massive rape role-play now?”
Op de profielen staan ‘normale’ foto’s, gekleed en al – anders zou bijvoorbeeld Instagram die meteen verwijderen. Een profiel als dat van Davies was makkelijk gecreëerd, omdat ze veel verschillende foto’s op haar eigen sociale media heeft staan, ook in huiselijke sfeer. Zo konden daders een „rond personage” creëren.
Dat lijkt stap één van een succesvol nepprofiel: een bepaalde identiteit scheppen. Uit de tutorial: „Om te beginnen met eWhoring, heb je een identiteit nodig: een naam, waar je vandaan komt, hoe oud je bent, waarvoor je het geld nodig hebt, waarom je niet werkt, familie, of je studeert”. En dat betekent ook een wisselend aanbod aan foto’s.
Geen prioriteit
In 2019 verscheen het wetenschappelijk onderzoek Understanding eWhoring van cybercrime-onderzoekers Alice Hutchings en Sergio Pastrana van de Universiteit van Cambridge. Ze onderzochten welke methodes gebruikt worden door online fora af te speuren. Pastrana: „Nepprofielen maken voor oplichting is alomtegenwoordig op het internet. eWhoring gaat verder: gebruikers doen zich voor als online prostituees. Van oplichting is geen sprake: klanten krijgen waar ze voor betalen.”
Nieuw is het niet, zegt Pastrana, onbekend wel. „Het bestaat al zeker tien jaar. Maar er komen weinig klachten binnen omdat mensen vaak niet weten dat hun foto’s gebruikt worden. Mannen die erin trappen zijn vaak te beschaamd om het te melden.” Daarnaast denkt hij dat het fenomeen geen prioriteit heeft bij de autoriteiten. Datzelfde schrijft een „tipgever” die de pakkans bespreekt op een forum. „Geloof me: eWhoring staat onderaan de prioriteitenlijst.”
Foto’s kunnen ook gestolen worden van gehackte computers, of verkocht op het darkweb door wraakzuchtige ex-partners, zegt Pastrana. Kopers kunnen die vervolgens toevoegen aan een pakket dat ze gebruiken voor eWhore-profielen.
Het fenomeen baart Pastrana zorgen, ook omdat hij zelf twee tienerdochters heeft. De profielen zijn dan wel nep, de vrouwen op de foto’s zijn wél echt. Zijn advies: geen seksueel getinte foto’s en video’s delen via internet. „Ook al stuur je het alleen via WhatsApp naar je partner. Het is belangrijk je van jongs af aan bewust te zijn van risico’s.”
Dat zegt ook Willy van Berlo van kenniscentrum voor seksualiteit Rutgers. Maar, voegt ze toe, „het is prima als jongeren in het kader van hun seksuele ontwikkeling beeldmateriaal sturen naar hun partner. Hiertegen waarschuwen vergroot het risico op victim blaming: ‘je was gewaarschuwd, je hebt dit aan jezelf te danken’. De enige die fout zit, is de dader.”
‘Altijd leveren aan je slaven’
Volgens Pastrana maken sociale media jongeren kwetsbaarder, hun foto’s belanden eerder in de openbaarheid. Ook op Instagram circuleren veel profielen van zogenaamde meisjes die zich aanbieden voor seks. Op de foto staan ze in weinig verhullende kleding en in bio’s staan teksten als „DM voor prijslijst”, „geen gratis voorproefjes”, „geen dates”. In stories zijn ze explicieter: „halfuur videobellen met vingeren en dirty talk: €15”, „43 minuten film van mij met kleine dildo, luid gekreun & beetje squirten: €40”. Soms houden ze vraag-en-antwoordsessies in stories, met roze achtergrond en emoticons van hartjes en kusjes. Vragen als „verkoop je naaktfoto’s of video’s?” of „geil videobellen?” worden beantwoord met „Ja hoor” of „DM me”.
Op sommige profielen wordt geadverteerd met minderjarigheid, al wordt daar op fora tegen gewaarschuwd: het kan de aandacht van de politie trekken én een slechte naam geven aan eWhoring. Sommigen doen het toch, zegt Pastrana, om een afnemer achteraf te chanteren. Er is immers bewijs dat de klant naaktbeelden van een minderjarige wilde.
De profielen en ‘naaktpakketten’ moeten er zo echt mogelijk uitzien, liefst zijn het allemaal foto’s van dezelfde persoon, maar dat is niet noodzakelijk. Simone Belt van Helpwanted.nl: „Vaak kunnen daders heel slim foto’s zo positioneren of uitsnijden, dat het een hele reeks foto’s van dezelfde persoon lijkt, terwijl dat niet zo is.” Volgens haar is online inderdaad „een enorme handel” in mapjes met foto’s en video’s, te koop via Dropbox.
De makers helpen elkaar graag, blijkt uit de vele tutorials, want dat is goed voor de zaken. Hoe meer goede eWhore-profielen, hoe populairder het wordt onder mannen die online erotiek zoeken. Naast chantage is oplichting uit den boze, daar worden klanten achterdochtig van. Hutchings en Pastrana citeren een gebruiker van internetforum Hackforums: „Altijd leveren aan je slaven. Oplichting van slaven is slecht voor alle andere eWhorers en jezelf.”
Ook worden veelvuldig naaktpakketten uitgewisseld. Er is op internet zelfs een zogenoemde eWhore Superstore en op de site PRIV8 kunnen tientallen pakketten gratis gedownload worden. Soms komen de foto’s van pornosites, zegt Pastrana, maar altijd van amateuristische sites, nooit professionele. Dan bestaat het risico dat klanten modellen herkennen. En dat is een doodzonde, ook breder in de wereld van de nepprofielen, blijkt uit de mail van Spice Up Web Services: ,,Zo verliezen we onze geloofwaardigheid.”
Bron: nrc.nl