De Britse parlementariër Neil Parish werd recent geschorst nadat hij porno had gekeken in het parlement. Hij hield de eer aan zichzelf door zelf op te stappen, al zei hij dat hij het filmpje per ongeluk had geopend. Hoe zit dat in Nederland: kun je hier ontslagen worden voor porno kijken tijdens je werk? Journalist Peter Olsthoorn van Intermediair zocht het uit.
Peter Olsthoorn – redactie Intermediair 15-06-22, 08:00 Laatste update: 11:04
Opa vertelt: eind 20ste eeuw was de omgang tussen collega’s losser dan nu. Niet zelden werden bureaus aan het eind van de werkdag als tijdelijk bed gebruikt. ‘Vroeger’ was het ook normaal dat Defensie tijdens militaire dienst pornofilms aanbood, nu niet meer. De normen zijn dus duidelijk veranderd.
Uit een Amerikaanse studie uit 2014 onder 2000 personen bleek dat 63 procent van de mannen ten minste eens in de drie maanden porno keek tijdens het werk, en 36 procent van de vrouwen. ConvenantEyes publiceerde cijfers waaruit blijkt dat ruim de helft van het online porno kijken plaatsvindt ‘tussen 09.00 en 17.00 uur’. Als het zo gebruikelijk is, gaan we dan niet te ver in het problematiseren van dit gedrag?
Een studie die in 2021 werd gepubliceerd in Journal of Business Ethics toont aan dat er een relatie is tussen porno kijken en onethisch gedrag op het werk. ‘Omdat er een verband is tussen het nuttigen van porno en ander negatief ethisch gedrag, waaronder fraude, samenspannen en ander egoïstisch gedrag, hebben onze resultaten implicaties voor organisaties’, zeggen de onderzoekers.
Geen dringende reden voor ontslag
Neil Parish was niet de eerste Britse parlementariër die werd betrapt op het kijken naar porno tijdens zijn werk. In 2018 lekte uit dat porno kijken in het Hogerhuis een geliefde bezigheid was. En ook toen zeiden veel parlementariërs en medewerkers dat de beelden per ongeluk op hun scherm waren gekomen.
Wat zegt de Nederlandse rechter? In 2014 vocht een medewerker van de Raad voor de Rechtspraak zijn ontslag op staande voet wegens porno kijken aan. Hij won. Zijn gedrag was dan wel ‘ernstig’ en niet passend binnen het integriteitsbeleid van de Raad voor de Rechtspraak, maar het was geen dringende reden voor ontslag op staande voet. Wel werd de arbeidsovereenkomst per 1 juni (een paar maanden na de rechtszaak) alsnog beëindigd vanwege de vertrouwensbreuk die was ontstaan tussen beide partijen.
In 2019 speelde een soortgelijke zaak bij de rechtbank Noord-Nederland. Een belastingambtenaar die geregeld op de werklaptop had gekeken naar ‘onthoofdingen, kannibalisme, extreem geweld, incest en seks met jonge meisjes’ had disciplinair ontslag gekregen en vocht dat aan. Hij vond dat hij voldoende was gestraft doordat hij eerst was geschorst en voerde aan dat hij excuses had gemaakt, ‘veel pijn verdriet en vernedering’ had ervaren en al geruime tijd thuiszat. Hij verloor: de rechter wees erop dat in de Gedragscode Integriteit Rijk is opgenomen dat ‘bekijken van pornografische, aanstootgevende of (seksueel) intimiderende afbeeldingen verboden is’.
Surfgedrag controleren
Uit zaken van het Europees Hof blijkt dat werkgevers zorgvuldig moeten omgaan met het recht op privégebruik van bedrijfscomputers, privétijd tijdens het werk en het verzamelen van bewijslast. Iemand ontslaan omdat hij of zij porno kijkt, is dus niet makkelijk. ,,Werkgevers mogen niet zomaar naar iemands surfgedrag kijken”, zegt Evert Verhulp, hoogleraar arbeidsrecht aan de UvA. ,,De databeschermingswet AVG staat dat in de weg. Een werkgever kan een werknemer louter aanpakken als dat inclusief strafmaten kenbaar is gemaakt in de bedrijfsreglementen.”
Aan deze voorwaarden leek voldaan in een zaak uit 2001 bij Bloemenveiling Aalsmeer: een chef wisselde daar met een medewerkster — met wie hij een buitenechtelijke relatie had — pornografische afbeeldingen en seksueel getinte teksten uit. Toch stelde de rechter: ‘De maatschappelijke ontwikkeling naar de privatisering van de werkplek brengt mee dat de werkgever een (in tijdsduur en aantal beperkt) contact met privérelaties moet aanvaarden, indien en voor zover daarvan geen concrete, aanwijsbare, nadelige invloed op het werk en/of de werksfeer uitgaat.’
Verhulp: ,,Of je nu een cadeautje voor je schoonmoeder bestelt, even doelpunten bekijkt of porno geniet en aan een al dan niet buitenechtelijke relatie stuurt met zinnenprikkelende teksten, dat gaat de werkgever niet aan. Maar als je collega’s daarin laat delen, wordt het risicovol. Die kunnen het opvatten als intimidatie en er kan dan sprake zijn van verstoring van de werkverhoudingen. Dan kan het tot ontslag leiden.”
Verziekte werksfeer
De bloemenveiling had aangedragen dat de chef de mails van de betreffende medewerkster met enkele collega’s had gedeeld. Daarmee was het niet meer privé, maar verziekte hij de werksfeer. De rechter ging daar niet in mee, want de chefs deelden ook regelmatig pornoblaadjes. Hij keurde het ontslag af.
Verhulp: ,,Dit is een schoolvoorbeeld van alle afwegingen die in zo’n zaak kunnen spelen. Maar ik kan me voorstellen dat een rechter na alle actuele Metoo-kwesties eerder zal zeggen dat er sprake is van verstoring van relaties op de werkvloer als de porno op welke wijze ook wordt gedeeld.’’
Bron: https://www.ad.nl/werk/kun-je-ontslagen-worden-voor-het-kijken-van-porno-op-je-werk~ae5d3f0b/?cb=26539b2a445b4d97ad40cd5ab3d14844&auth_rd=1