Ze oefende wereldwijd invloed uit op hoe mensen praatten over dat beroep. Bij de dood van Carol Leigh memoreerden Amerikaanse media dat we prostituees nu ‘sex workers’ noemen, raasde een Franse columnist dat ‘travailleur de sexe’ een verwerpelijk eufemisme is en noemde een Zweedse krant ‘seksarbete’ een controversieel begrip.
Een sekswerker. Dat was Carol Leigh volgens zichzelf. Zij was, voor zover bekend, de eerste die dat woord gebruikte. Het was op een conferentie over ‘de seksgebruiksindustrie’, waarmee pornografie werd bedoeld. Dat vond ze een naar begrip. Alsof degenen die hun geld verdienden met seks radertjes waren in een onpersoonlijke machine. Of die naam niet anders kon? En zo geschiedde.
Dat ze sekswerker werd, viel haar gemakkelijker door haar opvoeding. Niet dat haar ouders er enthousiast over waren, maar thuis in New York spraken ze wel heel openlijk over het onderwerp en voor de jonge Carol (Leigh was niet haar oorspronkelijke naam, die hield ze voor zich) was wel ongeveer duidelijk hoe ze met elkaar omgingen. Een enkele keer zei haar moeder dat ze zich een prostituee voelde, als zij geen zin had maar hij per se wilde. Als haar ouders van huis waren, bladerde ze door haar vaders pornoverzameling en droomde dat ze net zo zou worden als die fraaie vrouwen met hun stevige borsten.
Geld op de plank
Leigh studeerde creatief schrijven in New York en Boston en verhuisde in 1978 naar San Francisco. In die zoveel meer libertijnse stad wilde ze kunstenaar zijn, maar er moest natuurlijk ook geld op de plank komen. Haar vrienden werkten in restaurants, maar daar vond je het echte leven niet, vertelde ze later. En ze wilde wel beter verdienen ook. Dus werd het een bordeel.
Wat ze daar zag, leek niet op het beeld van onderdrukking dat feministische boeken haar hadden bijgebracht. Ze keek juist op tegen vrouwen die er werkten en vond het werk opwindend: “De mannen komen binnen, komen klaar, en voor je het weet is het weer gebeurd! En dan heb je al dat geld!”
Het hielp haar ook bij haar eigen seksleven, vertelde ze.
En bij haar kunst. Ze vergat het schrijven niet. Zo stond ze in 1983 op het toneel als Scarlot Harlot, een “roodharige hoer”, die haar toeschouwers op de hoogte bracht van die wereld. “Ik liep dan door het publiek, vroeg ze wat ze voor werk deden en beet ze dan toe dat ze ook hoeren waren.”
Daar kon je mee lachen, maar de drang om anderen te vertellen over die beroepsgroep, en er respect voor te vragen, kwam voort uit een afschuwelijke ervaring. In 1979 werd ze in het bordeel door twee mannen verkracht. Maar naar de politie stappen kon ze niet: dat zou sluiting van de zaak betekenen en werkloosheid voor haar en haar collega’s.
Documentatiecentrum over sekswerk
Uit drang om aan die machteloosheid een einde te maken, werd ze steeds meer actievoerder en steeds minder prostituee – hoewel oude klanten nog weleens mochten langskomen. En ze werd gehoord. In de jaren negentig kreeg ze zitting in een commissie die zich moest buigen over de prostitutie in San Francisco, inclusief eventuele legalisatie ervan. In 2008 voerde ze campagne bij een referendum over die laatste kwestie – waarna de kiezers er overigens nee tegen zeiden. Ze richtte een documentatiecentrum over sekswerk op en het San Francisco Sex Worker Film and Arts Festival.
Scarlot Harlot op het toneel – en daarna op video – en Carol Leigh in haar serieuze rol voerden niet alleen actie voor sekswerkers, maar ook voor drugsgebruikers en degenen die besmet raakten met het hiv-virus of daar groot risico op liepen. En voor seks. Dat het gewoon leuk kon zijn, en veilig. Betaald of niet.
Carol Leigh werd geboren op 11 januari 1951 in New York en overleed op 16 november 2022 in San Francisco.
Bron: Trouw.nl