De middeleeuwen worden vaak neergezet als een tijdperk van stilstand en soms zelfs achteruitgang, maar er valt ook veel te leren uit die tijd. Bijvoorbeeld als het gaat over consent. „Er was veel aandacht voor gelijkwaardigheid en respect voor de wensen van je partner.”
‘In de middeleeuwen zag je vaker seks in het echt. Mensen deelden kamers en leefden in kleinere gemeenschappen’’, vertelt literatuurhistoricus Cécile de Morrée (Radboudumc). Hoe seks eruitzag en hoe het klonk, hoefde je dus niet meer te leren. Dat is heel anders dan nu. ,,We zien nu eigenlijk vooral mooi gemaakte beelden van seks, via films, tv of reclameposters. Daardoor lijken we de sociale kant van seks een beetje kwijt te zijn en weten we niet meer goed hoe we ons moeten gedragen. Dat maakt het ongemakkelijk.’’
De middeleeuwen worden vaak neergezet als een tijdperk van stilstand en soms zelfs achteruitgang: vies, barbaars en seksueel onderdrukt. Maar volgens De Morrée valt er juist ook veel te leren van de middeleeuwers. Uit haar onderzoek naar teksten en liederen uit die tijd, blijkt dat er verrassend genoeg veel wordt geschreven over basisregels van relaties en seks.
,,Wat opvalt, is dat er in de belangrijkste Nederlandse liedbundel uit de middeleeuwen, het Antwerps liedboek, veel aandacht is voor gelijkwaardigheid en respect voor de wensen van je partner’’, vertelt De Morrée. Het Antwerps liedboek was in die tijd een grote hit. De liedjes werden overal gezongen: in de kroeg door het volk en door de hogere klassen. Je leest erin hoe je in de 16de eeuw met elkaar omging: in de liefde, in seks, en hoe je wist of jij en je partner hetzelfde wilden. De basisregels van consent. Van toen én nu.
Eén van die consent-lessen zit in het lied Ic sie die morgensterre. Daarin begint het al met een afspraak: het eerste moment van wederzijds instemming. Op de afgesproken plek wil de jonkheer haar meteen omhelzen, maar er is nog geen toestemming gegeven. De jonkvrouwe zingt: ‘Ick moet noch eerste weten wat loon ic soude ontfaen.’ Oftewel: eerst moet ik weten wat dit voor jou betekent.
De jonkheer antwoordt hierop dat hij haar zal liefhebben boven alle andere vrouwen, en hij belooft haar land en bezit. Pas dan geeft zij hem de macht over haar lichaam: ‘So suldy, ridder coene, mijns lijfs geweldich zijn!’ Het is een uitwisseling, een onderhandeling. Consent, op zijn middeleeuws bezongen.
„Tegenwoordig willen we heel graag een onderscheid maken tussen situaties waarin wel of geen consent wordt gegeven’’, legt De Morrée uit. Maar dat is in de praktijk best lastig. Wat die middeleeuwse liedjes heel erg laten zien, is dat consent geen eenmalig moment is. Het is een proces. „Tijdens een ontmoeting tast je continu af of er nog steeds sprake is van wederzijdse instemming. Het is een dialoog die tijd kost. Iets wat ze toen wel wisten, maar wat wij nu een beetje zijn vergeten.’’
Bron: ad.nl