Nee, prostitutie is niét het oudste beroep ter wereld. Dat is maar één van de weetjes in ‘Quel Bordel’, een boek waarin Diane De Keyzer de geschiedenis van de betaalde liefde in ons land grondig omspit. “Een prostituee heeft altijd aanzienlijk beter verdiend dan een vrouw uit de werkende klasse: makkelijk tot drie keer meer.”
Apen wij de apen na?
Daar lijkt het op, ook wanneer het om prostitutie gaat. Uit ‘Quel Bordel’: “Van bonobo’s is al langer bekend dat ze eten ruilen voor seks. Je zou dat kunnen zien als de oervorm van prostitutie. Zelfs chimpansees en makaken geven vlees aan vruchtbare vrouwtjes, in de hoop dat ze daar iets voor terugkrijgen, namelijk seks.”
Het oudste beroep ter wereld?
Nee. In de top vijf van de oudste beroepen, een lijstje dat historisch is onderzocht en bewezen, komt prostitutie niet voor. “Een professionele prostituee laat zich betalen voor haar seksdiensten. Dit simpele feit maakt dat de klant die betaalt, over een betaalmiddel moet beschikken. Ook de betaler moet dus al een beroep gehad hebben, dat minstens even oud, zo niet ouder is dan dat van de sekswerker… Wellicht waren de eerste klanten van de prostituee boeren, vissers of jagers.”
Zonder boeren geen hoeren?
De landbouw is in hoge mate verantwoordelijk voor het succes van het beroep van prostituee. Voor er landbouw was, trokken mensen in groepen rond en hadden ze geen eigendom. Monogamie bestond niet binnen die communes, vrouwen baarden kinderen zonder te weten wie de vader was. Maar toen de mens boer werd, zich ging vestigen, eigendom verwerven en een individueel bestaan begon op te bouwen, veranderde dat. Eén man had doorgaans één vrouw, kinderen werden erfgenamen, trouw werd belangrijk. Maar die nieuwe restricties zorgden er ook voor dat sommige mensen op seksueel vlak op hun honger bleven zitten. De vraag was geboren, het aanbod volgde snel.
Dienaressen van God?
“Wellicht is de oudste verwijzing naar een vrouwelijke prostituee terug te vinden bij de Sumeriërs (2400 v.Chr.). Het woord komt voor in een lijst met beroepen: vrouwelijke dokter, kok, barbier… In dezelfde lijst is er ook sprake van mannelijke prostituees of travestieten.” Die prostitutie is gelinkt aan de tempeldienst, ter ere van vruchtbaarheidsgodin Ishtar, ook wel ‘de courtisane van de goden’ genoemd. “De cultus ter hare ere bestaat uit heilige seksgebruiken, onder meer met tempelprostituees.” In India zijn er nog altijd illegale tempelprostituees, vrouwen en meisjes uit de laagste kaste.
Vonden de oude Grieken porno uit?
“In de gouden tijd van de Griekse beschaving (ca. 500 tot 146 v.Chr.) is prostitutie helemaal aanvaard. De Griekse auteurs schrijven er zelfs vaak en zonder enige preutsheid over. Prostitutie is in de wet geregeld, elke prostituee moet zich registreren en betaalt belastingen. De sector werkt volgens een strakke hiërarchie.” Aan de top zitten de voorlopers van onze dure escorts, goedbetaalde dames die enkel rijke heren bedienen, dan heb je de prostituees in bars en bordelen, en onderaan de ladder bevinden zich slaven die werken in huizen die onder toezicht van de overheid staan. Die vrouwen worden ‘pornai’ genoemd, de mannen ‘pornoi’. Daar komt het woord porno vandaan.
Wat is een lichtekooi?
Het woord raakt stilaan in onbruik, maar in de twintigste eeuw werd ‘lichtekooi’ vaak gebruikt om een prostituee aan te duiden. Dat werd als een zedige omschrijving gezien. Maar was het dat ook? Het woord duikt al op in de jaren 1500. ‘Licht’ staat voor lichtzinnig, los van zeden. ‘Kooi’ is in die tijd niet alleen een ander woord voor bed, maar ook voor vagina. In de jaren 1600 raakt in Nederland ook het woord ‘wipkooi’ in zwang.
Zijn er Marollen in de Stoofstraat?
Bijna elke stad in Vlaanderen heeft een Stoofstraat. ‘Stoven’ waren huizen waar je terecht kon voor warme baden die geurden naar lavendel of rozen, waar je kon eten en drinken, naar muziek luisteren en dansen, en meestal stond ook betaalde seks op het menu. Stoven waren tussen de jaren 1200 en 1500 razend populair bij de gegoede burgerij én de clerus, die ze zonder enige schaamte bezocht. Maar toen stak syfilis de kop op, ging de kerk zich meer bemoeien met leven tussen de lakens, en gingen de stoven dicht. Stoofstraten bleven er echter overal. Ook de Brusselse buurt de Marollen dankt zijn naam aan de prostitutie. ‘Une marolle’ was een prostituee en daarvan vond je er in de Marollen al sinds de zestiende eeuw veel.
Had Leopold II een grote horizontale?
In de jaren 1800 waaide uit Parijs het fenomeen van de ‘grandes horizontales’ over: dames die – vaak vanuit de prostitutie – een leven in de artistieke en financiële beau monde opbouwden als professionele maîtresse. In ruil voor seks lieten zij zich onderhouden door één of meerdere heren van stand. Sarah Bernhardt, dé actrice van haar tijd, was de bekendste. De sugar daddy die wij nog het beste kennen, was Leopold II. De koning hield er meer dan één ‘grande horizontale’ op na. Daarnaast was hij – net als zijn vader Leopold I – een notoir hoerenloper, die in Engeland zeer waarschijnlijk minderjarige meisjes bestelde. Dat laatste leidde tot een schandaal, maar nooit tot een veroordeling.
Wat moet dat kosten?
Een gemiddeld bordeelbezoek kost vandaag 70 euro, een dag werken voor een arbeider. En dat is al sinds de middeleeuwen zo. De prijzen schommelden, maar niet heel erg. De gemiddelde prostituee heeft ook altijd aanzienlijk beter verdiend dan een vrouw uit de werkende klasse: makkelijk tot drie keer meer. Uit de getuigenissen in ‘Quel Bordel’ blijkt dat geld ook altijd de belangrijkste reden is geweest om sekswerker te worden.
Waarom zijn de lichtjes rood?
In de jaren 1800 verplichtte de Brusselse politie bordelen een licht aan de voordeur te monteren. Echt nieuw was dat niet, in Veurne waren hoerenkoten al in de jaren 1500 verplicht een kaars voor het raam te laten branden. In Brussel moesten huizen van de eerste klasse een rode lamp hangen, die van de tweede klasse een gele. Die kleuren leiden terug tot in de middeleeuwen, toen prostituees over heel Europa verplicht werden een gele lap stof op de kleding te bevestigen – net zoals de Joden en andere groepen die buiten de samenleving werden geplaatst. Ook rood gold toen als kleur van de schaamte. In het Engels werd ‘a scarlet’ (scharlaken) zelfs een bijnaam voor een hoer.
Bron: hln.be