Toegangspoorten voor raamprostitutie, erotische centra buiten de binnenstad en een registratieplicht: veel maatregelen rondom sekswerk die in Amsterdam op tafel liggen, zijn in Hamburg al werkelijkheid. Wat valt daarvan te leren?
Hoewel het om een steegje van maar 100 meter lang gaat, heeft de Herbertstraße in Hamburg een flinke reputatie opgebouwd. Het is de enige straat in de stad met raamprostitutie, en om te voorkomen dat het een toeristische attractie wordt, geldt er een omstreden regel: er zijn geen vrouwen toegestaan. Die boodschap wordt duidelijk aangegeven op metalen schotten aan de uiteinden van het steegje. Op internetfora gaan verhalen de ronde van vrouwen die toch doorlopen, om vervolgens door woedende sekswerkers de straat uit te worden gejaagd.
Of die verhalen kloppen, weet Undine de Rivière, zelf sekswerker in Hamburg, niet zeker. “Ik werk niet achter de ramen, maar als ik collega’s daar opzoek spreken we bij de ingang af, zodat ik niet word weggestuurd. De regel wordt dus serieus genomen. Blijkbaar voelen sekswerkers zich er veiliger bij, al doet het niets aan de hordes dronken mannelijke toeristen die alleen willen kijken.”
Er bestaan ook vrouwelijke klanten, weet De Rivière uit ervaring, maar die vormen zeker bij raamprostitutie een héél klein percentage.
Populairste rosse buurt
Hoe vreemd de regel ook is, het laat zien dat sekswerkers geen behoefte hebben aan toeristen waar geen geld aan te verdienen valt. Is het daarmee ook iets voor Amsterdam, waar de gemeenteraad al jaren op zoek is naar manieren om het massatoerisme in het wallengebied aan banden te leggen – desnoods door, tegen de wil van sekswerkers – de gordijnen te sluiten?
“Natuurlijk niet,” zegt Stephanie Klee, sekswerker en medeoprichter van de eerste Duitse belangenorganisatie van sekswerkers en bordelen. “In Hamburg gaat het om één steegje, je kunt moeilijk hekken om het hele Wallengebied plaatsen.” Overigens worden zulke toegangspoorten wel serieus overwogen in Amsterdam.
Het sekswerktoerisme in Duitsland is minder extreem, zegt Klee. Neem de Reeperbahn, de hoofdstraat van de populairste rosse buurt van Hamburg: er zitten bordelen, seksclubs, en één tippelzone waar ’s avonds en ’s nachts nog straatprostitutie is toegestaan. “Maar er zijn óók ‘normale’ bars, restaurants en tours. Het is een goede mix.”
En dan zijn er nog twee rosse buurten, vertelt De Rivière, die zelf in de omgeving van de Hauptbahnhof werkt. “Vroeger was dit gebied één grote tippelzone, maar dat is de laatste jaren steeds meer aan banden gelegd.” Het derde gebied ligt meer aan de rand van de stad.
Laufhaus
Wie niets met toeristen te maken wil hebben, kan dus simpelweg in een andere buurt werken, zegt De Rivière. “Sekswerkers rond de Reeperbahn kiezen zelf voor de toeristen; ze houden van die feeststemming, of vinden het fijn dat de klanten gewoon langslopen. Zelf werf ik klanten via mijn website, en na dertig jaar heb ik veel vaste klanten. Het is maar net wat je wilt; het allerbelangrijkste als sekswerker is om verschillende opties te hebben.”
Een van die opties in Hamburg is een zogeheten Laufhaus: een soort hotel, waar sekswerkers individuele kamers huren en klanten ontvangen. Dat is in feite een erotisch centrum zoals burgemeester Halsema al jaren van de grond probeert te krijgen aan de rand van Amsterdam, in ruil voor het sluiten van ramen op de Wallen.
Sommige sekswerkers zijn heel tevreden in een Laufhaus, zegt De Rivière. “Maar het is een bepaalde manier van werken: je moet vooruit plannen, er is geen spontane inloop. En het is belangrijk dat je niet in een totaal verlaten gebied zit. Zoiets kun je best in Amsterdam opzetten, maar niet in plaats van de raamprostitutie – juist meerdere opties zijn zo belangrijk.”
Desastreuze gevolgen
In Duitsland is sekswerk op federaal niveau gelegaliseerd, maar lokale overheden mogen extra regels instellen. Zo geldt sinds 2017 een nieuwe federale wet, met onder meer een registratieplicht voor sekswerkers, verplichte jaarlijkse ‘consultatiegesprekken’ over gezondheidsrisico’s, en een vergunningsplicht voor bordelen. Sommige regio’s vragen ook een geldbedrag voor registratie, andere stellen extra voorwaarden, of hebben amper kantoren waar je een vergunning kan halen.
Hamburg is relatief mild, zegt De Rivière. “In steden zoals Bremen en München is de wet gebruikt om sekswerk bijna onmogelijk te maken.”
Volgens Marjan Wijers, die promotieonderzoek doet naar sekswerk in Duitsland, zijn de gevolgen van de nieuwe wet ‘vrij desastreus’. “Sekswerkers die zich niet kunnen of willen registreren, zijn de illegaliteit in gedwongen. Hierdoor is een industrie ontstaan van mensen die eraan verdienen om hen te helpen de bureaucratie te omzeilen en klanten te werven. Sekswerkers zijn dus afhankelijker geworden én ze stappen minder snel naar de politie omdat ze zelf strafbaar zijn.”
Daarnaast zag Wijers grote bordelen erop vooruitgaan, ten koste van kleinschalige collectieven. “Zij voldeden niet aan de vergunningseisen, bijvoorbeeld dat je niet meer op één plek mag slapen en werken.”
Boete bij onbeschermde seks
Het argument is dat verplichte registratie sekswerkers beschermt en vrouwenhandel tegengaat. Wijers: “Maar recent onderzoek laat zien dat vrouwenhandel al aan het afnemen was in Duitsland. Niets wijst erop dat deze wet daar invloed op heeft gehad. De discussie over sekswerk wordt enorm gedreven door ideologie en emotie, en nauwelijks door feiten.”
Ook Klee heeft zich altijd fel uitgesproken tegen de registratieplicht, en het feit dat sekswerkers hiermee hun privacy moeten inleveren. “En bovendien: zulke regels gelden voor geen enkel ander beroep. We willen gelijke behandeling.”
De wet bevat ook vreemde details. Zo riskeren klanten een boete van 50.000 euro bij onbeschermde seks. “Gaat de politie dan tíjdens de seks een kamer binnenwandelen om te checken of iemand een condoom om heeft? Het is eigenlijk symboolpolitiek.”
Zweeds versus Belgisch model
De wet die momenteel in Nederland op tafel ligt is in zekere zin nog strenger dan de Duitse wet, zegt promovendus Marjan Wijers. Volgens dit voorstel worden sekswerkers niet beboet als ze zich niet registreren, maar bordelen, klanten en iedereen die met hen zakendoet wel.
Het wetsvoorstel is eigenlijk een combinatie van de Duitse en het ‘Zweedse model’. Zweden was het eerste land ter wereld dat een bezoek aan sekswerkers strafbaar stelde. Sindsdien zijn rosse buurten verleden tijd. Volgens de overheid en de politie is het daarmee een succes, maar volgens critici heeft het sekswerkers juist kwetsbaarder gemaakt.
België is sinds maart 2022 het eerste Europese land dat sekswerk juist volledig heeft gedecriminaliseerd. Dat betekent onder meer dat ze makkelijker boekhouders of banken kunnen inschakelen, omdat het niet meer strafbaar is om sekswerkers te ondersteunen. Pooierschap blijft overigens verboden. België sluit zich daarmee aan bij Nieuw-Zeeland, waar sekswerk boven de 18 jaar al sinds 2003 is gedecriminaliseerd.
Bron: Parool.nl
